Zapalenie nerwu twarzowego, a dokładnie jego porażenie, objawia się niesymetrycznymi zaburzeniami napięcia mięśniowego. Widoczna jest deformacja twarzy (np. opadnięty kącik ust, utrudnione zamykanie powiek) oraz pojawiają się problemy z wyraźną mową czy też rozpoznawaniem smaków. Należy też podkreślić, że porażenie nerwu twarzowego jest najczęściej występującym porażeniem nerwów czaszkowych i może w sposób odmienny objawiać się u różnych pacjentów. Warto więc wiedzieć, jak rozpoznać zapalenie nerwu twarzowego, jakie są jego przyczyny oraz sposoby leczenia. Wszystkie niezbędne informacje dotyczące podrażnienia nerwu twarzowego znajdziesz w dalszej części artykułu.
Porażenie nerwu twarzowego – krótko o istocie schorzenia
Nerw twarzowy (określany jako nr VII) jest jednym z 12 nerwów czaszkowych, należących do obwodowego układu nerwowego, ale pod względem funkcjonalności zaliczany jest do grona nerwów mieszanych. Nerw ten budują 3 typy włókien:
- czuciowe (sensoryczne) – odpowiadają za odbiór bodźców czuciowych z zewnętrznej części przewodu słuchowego oraz za uczucia smaku z przednich 2/3 połowy języka;
- wydzielnicze (będące częścią przywspółczulnego układu nerwowego) – zaopatrują gruczoły łzowe, ślinowe oraz śluzowe i kontrolują wydzielania łez, śliny i śluzu;
- ruchowe (motoryczne, dominujące w budowie funkcjonalno-strukturalnej nerwu twarzowego) – odpowiadają w szerokim zakresie za unerwienie motoryczne.
Dysfunkcję nerwu twarzowego można podzielić na dwa modele – ośrodkowy i obwodowy. W przypadku pierwszego z nich dochodzi do uszkodzenia typu ośrodkowego – gdy drogi korowo-jądrowe ponad jądrem nerwu VII ulegają uszkodzeniu. Trzeba jeszcze dodać, że porażenie ośrodkowe nerwu twarzowego dzieli się jeszcze na korowe (brak zdolności do wykonywania jakichkolwiek ruchów w obrębie dolnej części twarzy) oraz podkorowe (zniesiona spontaniczna ruchomość emocjonalna).
Natomiast przy upośledzeniu pracy nerwu twarzowego o charakterze obwodowym najczęściej mamy do czynienia z uszkodzeniami w obrębie jego jąder i (lub) pnia. W tym przypadku rozróżnia się kilka modeli porażenia nerwu VII, różniących się od siebie rodzajem i wielkością rozpoznanych deficytów. Wśród modeli obwodowego porażenia nerwu twarzowego wymienia się:
- bezpośrednie uszkodzenie jąder nerwu twarzowego;
- obwodowy niedowład nerwu;
- naruszeniu struktury fragmentu nerwu VII, znajdującej się w jego kanale lub obszarze przewodu słuchowego wewnętrznego.
Przyczyny porażenia nerwu twarzowego
Ośrodkowe porażenie nerwu VII może nastąpić w wyniku:
- udaru mózgu;
- stwardnienia rozsianego;
- guzów i stanów zapalnych w obrębie komórek mózgowych.
Natomiast w przypadku uszkodzeń obwodowych wymienia się następujące czynniki je wywołujące:
- infekcje wirusowe;
- zespół Ramsaya Hunta;
- neuropatie będące konsekwencją boreliozy;
- niektóre choroby metaboliczne (np. cukrzyca, zaburzenia pracy tarczycy o charakterze niedoczynności);
- infekcje o charakterze miejscowym i ogólnym, patologie o podłożu autoimmunologicznym;
- choroby nowotworowe;
- niektóre zabiegi operacyjne w obrębie ucha;
- urazy mechaniczne w obrębie kości skroniowej.
Diagnostyka i leczenia przy porażeniu nerwu twarzowego
W celu rozpoznania choroby lekarz przeprowadza wywiad i analizuje takie aspekty, jak: spoczynkowa i motoryczna symetria twarzy, czy też obecność ruchów nieprawidłowych (m.in. synkinez, mioklonii, miokimii). Ważna jest również jakość i sposób wykonywania reakcji zamierzonych, stan czucia oraz Test Schirmera. Ponadto lekarz zleca wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych takich, jak: EMG, ENG czy TK kości skroniowych, morfologia krwi, poziom glukozy, TSH czy stężenia witaminy B12.
Warto zaznaczyć, że kiedy rozpoznano u pacjenta zapalenie nerwu twarzowego, to ciężkość tego stanu można określić przy użyciu skali House’a i Brackmanna, obejmującej 6 stopni:
- stopień I – w pełni prawidłowa czynność mięśni mimicznych;
- stopnie II-V – związane z niedowładem mięśni mimicznych,(niewielkiego (II), umiarkowanego (III) znaczącego (IV) i ciężkiego (V)
- stopień VI – oznacza porażenie całkowite z brakiem możliwości poruszania mięśniami mimicznymi.
Leczenie porażenia nerwu czaszkowego jest dostosowane do charakteru oraz lokalizacji problemu. Niemniej jednak obejmuje ono:
- rehabilitację neurologiczną – polegającą na połączeniu ćwiczeń ruchowych wraz z leczniczymi zabiegami fizykalnymi;
- fizykoterapię – skierowanej na ograniczenie bólu, wyrównanie patologicznego tonusu mięśniowego oraz przyśpieszenie regeneracji.
